Syd Barrett | Η σπίθα που απογείωσε το διαστημόπλοιο των Pink Floyd

Το 1965 ο εικοσάχρονος σπουδαστής Καλών Τεχνών και γόνος αστικής οικογένειας Roger Keith ‘’Syd’’ Barrett αναλαμβάνει τον ρόλο του βασικού κιθαρίστα και τραγουδιστή στην μπάντα του φίλου του από το σχολείο Roger Waters. Μαζί με τους συμφοιτητές του Waters στην σχολή αρχιτεκτονικής του Westminster, Nick Mason στα ντραμς και Richard Wright στα πλήκτρα.

Μετά από αλλεπάλληλες αλλαγές στην ονομασία του γκρουπ ο frontman Barret που άρχιζε να αναλαμβάνει τα ηνία, εμπνέεται από τα ονόματα των Pinkney Anderson και Floyd Council δύο μουσικών της μπλουζ σκηνής της Καρολίνας των Η.Π.Α. την μετονομασία της μπάντας ως ‘’The Pink Floyd Sound’’.

Ο λάτρης των μπλουζ και της τζαζ Barrett παίρνει από το χέρι το συγκρότημα και εδραιώνει τους, πλέον σκέτο , Pink Floyd ως την δημοφιλέστερη μπάντα στην underground ψυχεδελική σκηνή της Αγγλίας. Το όραμα του για εκτεταμένα ορχηστρικά παιξίματα, μεταξύ των διασκευών που παίζανε, εξελίχθηκε σε έναν ψυχεδελικό ήχο επηρεασμένο στη δομή του από την φιλοσοφία της τζαζ που τους καθιέρωσε ως το πρώτο όνομα στη σκηνή του φημισμένου ‘’UFO club’’ του Λονδίνου.

Αυτή η μουσική σκηνή είδε τους Floyd να την μετατρέπουν σε οπτικοακουστικό θέαμα για τους, ως επί το πλείστον, τριπαρισμένους παρευρισκόμενους με χρήση πολύχρωμων φώτων που έκαναν πιο εμφατικά τα jamming αυτοσχεδιάσματα της μπάντας. Το ψυχεδελικό όραμα του Syd είχε πάρει σάρκα και οστά χαρίζοντας έτσι δισκογραφικό συμβόλαιο στο συγκρότημα. Αυτό που ως φυσική εξέλιξη είχε μείνει, ήταν η σύνθεση δικών τους κομματιών.

ΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΞΕΚΙΝΑ

Arnold Layne ονομαζόταν το πρώτο single αλλά και ο τολμηρός cross-dresser -εν δυνάμει τραβεστί- το 1967 παρακαλώ, που έκλεβε εσώρουχα από μπαλκόνια και πρωταγωνιστούσε στην πρώτη συνθετική στιγμή δόξας του Syd. Καθώς κανένα από τα υπόλοιπα μέλη δεν είχε εξελίξει ακόμα συνθετικές ικανότητες, ο Barrett το πήρε πάνω του σε ένα άκρως ρηξικέλευθο θεματικά τραγούδι που δεν έπαιξε ποτέ στο συντηρητικό ραδιόφωνο του Λονδίνου. Παρόλ’αυτα σκαρφάλωσε στη 20άδα των charts.

David Bowie για τον Syd: «Λάτρευα την δουλειά του υπήρξε έμπνευση για την στιχουργικότητα μου, ο Syd είχε μια φύση που ήταν αλλού και αυτό με ιντρίγκαρε πολύ».

Μετά από ένα trip χάριν στο LSD, ο Barret ισχυρίζεται πως είδε ένα κορίτσι να παίζει ανέμελα στην εξοχή, αυτή ήταν η Emily που μεταφέρθηκε στο δεύτερο σινγκλ της μπάντας και την πρώτη τους μεγάλη επιτυχία ‘’See Emily Play’’. Ένα τρίλεπτο αριστούργημα με pop δομή και πιασάρικη μελωδία που κατάφερε να χωρέσει τα πρώτα ψυχεδελικά στοιχεία που μετέπειτα όρισαν το πρώτο δίσκο τους. Για την slide τεχνική στην κιθάρα που παρήγαγε αυτόν τον ήχο σαν κλάμα γλάρου στο σόλο, ο Barrett χρησιμοποίησε αναπτήρα zippo, ιδιοφυές το λιγότερο. Το κομμάτι φανέρωσε τα στίγματα που οδήγησαν στο…

TO ΙΕΡΟ ΔΙΣΚΟΠΟΤΗΡΟ ΤΗΣ ΨΥΧΕΔΕΛΙΚΗΣ ΡΟΚ

Αργότερα στο 1967 στην πιο εφευρετική του περίοδο παρέα με τα παραισθησιογόνα δημιουργεί σχεδόν εξολοκλήρου τον πρώτο δίσκο των Pink Floyd, ‘’Piper At The Gates Of Dawn’’ . Ηχογραφήθηκε στα στούντιο του Abbey Road στην διπλανή πόρτα από εκείνη που οι Beatles ηχογραφούσαν το αριστούργημα τους ‘’Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band’’.

Ο δίσκος δεν έχει την παραμικρή σύνδεση με τα μετέπειτα δημοφιλή έργα του συγκροτήματος. Αποτελεί ένα ψυχεδελικό ταξίδι συνθετικών υπερβάσεων που διαλύει και παραβαίνει εμφατικά τους κανόνες των συμβατικών συνθέσεων στην δημοφιλής μουσική. Μια διοπτρική ματιά στον υπέροχο σουρεαλιστικό πνευματικό κόσμο του Barrett, έναν κόσμο παιδικής αθωότητας και περιέργειας από όπου και αντλείται η προσωπικότητα του. Εμπνευσμένος από τις μεγάλες του συγγραφικές αγάπες Tolkien και αδέρφια Grimm με διαγωγό της δημιουργικότητας του το LSD πειραματίζεται με εξωγενής στοιχεία πέρα των οργάνων για ενίσχυση των ήχων και της ατμόσφαιρας. Προβαίνει σε άκρως πρωτοποριακές για την εποχή τεχνικές ηχογραφήσεις με τον Roger Waters από δίπλα να…κρατάει σημειώσεις.

Το εξώφυλλο του Dark Side Of The Moon θα ταίριαζε περισσότερο ίσως σε αυτό τον δίσκο, καθώς η πολυχρωμία του καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μουσικών επιρροών όπως jazz, surf rock, psychedelic, pop και φυσικά rock. Με τίτλους κομματιών όπως ‘’Astronomy Domine’’ & ‘’Interstellar Overdrive’’ σου δίνει την εντύπωση πως προέρχεται από το μέλλον και έναν μακρινό γαλαξία. Η εντύπωση αυτή είναι πραγματική καθώς το μουσικό όραμα του Syd Barrett που ιδανικά ακούγεται ολόκληρο δημιουργεί την πλέον ξεχωριστή εμπειρία στον ανυποψίαστο ακροατή και σήμερα 50 χρόνια μετά, το άκουσμα είναι δεν έχει χάσει ούτε στάλα από την φρεσκάδα που είχε και τότε. Θεωρείται πλέον κειμήλιο της εποχής και ακρογωνιαίος λίθος ολόκληρης μουσικής σκηνής όπως αυτή της ψυχεδελικής και experimental rock.

Pete Townshend κιθαρίστας των The Who απευθυνόμενος στον Eric Clapton: «Πάμε να δούμε αυτό τον τύπο των Pink Floyd με την κιθάρα;»

Η ΟΛΙΚΗ ΠΤΩΣΗ, ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

Κατά την διάρκεια της περιοδείας που συνόδεψε την κυκλοφορία του δίσκου, η συμπεριφορά του Barrett άρχισε να αλλάζει και να γίνεται παράξενη. Ο εθισμός του στα ναρκωτικά είχε φτάσει στα όρια και οι συνέπειες από την υπερβολή του στην χρήση LSD ήταν καταστροφικές για την πνευματική του σταθερότητα. Το συγκρότημα δεν μπορούσε να τον αντέξει άλλο· την ασυνέπεια στις συναυλίες, έτσι αποφάσισαν μέσω του Nick Mason να στρατεύσουν τον παλιόφιλο του Syd, David Gilmour ως πέμπτο μέλος και δεύτερο κιθαρίστα ώστε να καλύπτει εκείνον. Υπήρχε το σχέδιο που έλεγε πως ο Syd θα λειτουργούσε σαν άλλος Brian Wilson (Beach Boys) ως κύριος συνθέτης στο στούντιο, αλλά όχι στις συναυλίες. Το 5μελές σχήμα και η ιδέα αυτή κράτησε ελάχιστα πρώτου μια ημέρα πριν από επικείμενη συναυλία τα μέλη της μπάντας, απλώς αποφάσισαν να μην πάρουν τον Barret μαζί τους και μοιραία να τον αποπέμψουν εις το πυρ το εξώτερων. Οι λόγοι δεν ήταν μόνο η πνευματική κατάρρευση του.

Η δισκογραφική εταιρεία υπό τoν μανδύα που λέγεται managers είχε περικυκλώσει το συγκρότημα με ασφυκτική πίεση για άλλο ένα σινγκλ-επιτυχία. Όπως είναι αντιληπτό το βάρος έπεσε στον Syd. Όπως είχε πει «διάφοροι άρχισαν να με περιτριγυρίζουν μετά τον δίσκο» και δεν το άντεχε αυτό η πραγματικά ευαίσθητη προσωπικότητα του.

Το ποιόν και ο χαρακτήρας τους Μπάρετ μπορεί να παρομοιαστεί και με τον ήρωα Peter Pan. Εκ φυσικού του ένας εξωστρεφής και χαρούμενος άνθρωπος που ήθελε απλά «να χοροπηδάει πάνω κάτω με την κιθάρα του όλη μέρα», διακατεχόταν από μια άκρως γοητευτική για όλους όσους βρίσκονταν γύρω του παιδικότητα. Το γεγονός που τον επηρέασε περισσότερο στο να γίνει εσωστρεφής, παράξενος και μέρα με την μέρα πιο εθισμένος στα ναρκωτικά ήταν η πίεση.

Ξαφνικά, από τα underground κλαμπάκια του Λονδίνου βρέθηκε στην μέση ενός στημένου πανηγυριού από την αδηφάγα μουσική βιομηχανία που ήθελε να τον κάνει ποπ σταρ και εμπορικό προϊόν κερδοσκοπίας. Ο ρομαντικός Syd Barrett δεν μπορούσε να διαχειριστεί την πιεστική ανάσα στο σβέρκο του για άλλο ένα σινγκλ ούτε ήθελε να γίνει ποπ-σταρ με στροφή σε εμπορικό ήχο, δεν τον ένοιαζε και δεν κατανοούσε την έννοια celebrity. Ναι μεν υπήρξε από τα πρώτα θύματα των παραισθησιογόνων μαζί με τους Brian Wilson & Brian Jones στην μουσική, όμως από την άλλη, πολλά χρόνια πριν τον Kurt Cobain ο «Πίτερ Παν» της ροκ μουσικής ήταν το πρώτο θύμα του ψυχολογικού βιασμού και πολέμου που δέχονται οι μουσικοί από την βιομηχανία του θεάματος. Η ίδια βιομηχανία που παρακαλάει για νέα ταλέντα, στέρησε από τον χώρο της το πιο λαμπρό διαμάντι της εποχής.

ΤΟ ΜΕΤΑ, ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

Μετά την φυγή του από τους Φλοϋντ, βρήκε λίγη από την χαμένη του δημιουργικότητα και κυκλοφόρησε το 1970 δύο σόλο δίσκους με την βοήθεια των Gilmour & Waters, ιδιαίτερα όμως του πρώτου ο οποίος λάτρευε την μουσική του και συνέχισε και πολλά χρόνια μετά, έστω από μακριά να στηρίζει τον άνθρωπο που αντικατέστησε, όχι από ενοχές αλλά γιατί ήταν αληθινός φίλος του. Οι δύο αυτόνομες δουλειές του Syd ‘’The Madcap Laughs’’ & ‘’Barrett’’ έχουν ακουστεί κυρίως από φανατικούς της μπάντας όμως είναι υπέρ του δέοντος ενδιαφέρουσες και περιέχουν λαμπρές στιγμές με κομμάτια όπως ‘’Baby Lemonade’’, ‘’Terrapin’’, ‘’Octopus’’ & ‘’Gigolo Aunt’’.

Στην πρώτη συναυλία του σαν σόλο καλλιτέχνης στο 4ο κομμάτι απλά πέταξε την κιθάρα του και έφυγε από την σκηνή. Έτσι άδοξα και απότομα ολοκληρώθηκε μια πορεία ενός καλλιτέχνη, όχι και όμως η ιστορία με τον μύθο Barrett.

Το ιδιοφυές πνεύμα του στοίχειωσε το συγκρότημα στα επόμενα και χωρίς εκείνον, αριστουργήματα της. Όπως στο αριστούργημα ‘’Apocalypse Now’’ του Copolla, ο χαρακτήρας του Marlon Brando συνταγματάρχης Κερτζ στοιχειώνει με την προσμονή της παρουσίας του και την εμμονή του κεντρικού ήρωα να τον βρει τα δύο τρίτα της ταινίας. Καθώς ο ίδιος εμφανίζεται μονάχα στο τέλος αυτής, έτσι και ο Syd Barrett στην τεραστία καριέρα του συγκροτήματος εμφανίζεται μόνο στην αρχή. Όμως, οι ιδέες του για τζαζ επιρροές και θηλυκές φωνές που αρχικά κατακρίθηκαν από τα υπόλοιπα μέλη, έγιναν το σήμα κατατεθέν του Dark Side Of The Moon (‘73). Το άλμπουμ Wish You Were Here (‘75) είναι εμπνευσμένο από και αφιερωμένο σε εκείνον. O κεντρικός ήρωας επίσης στο ιστορικό The Wall (‘79) του μοιάζει αρκετά.

Όσο και αν δεν το παραδεχτεί ποτέ ο εγωισμός του Roger Waters, η αλήθεια είναι πως του οφείλει πολλά περισσότερα από όσα θέλει να λέει. Υπήρξε για εκείνο το συνθετικό big bang όταν ο ίδιος αδυνατούσε να δημιουργήσει και ο Barrett από δίπλα μεγαλουργούσε.

Ο Μπάρετ πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του στο πατρικό του στο Cambridge αφήνοντας πίσω μια για πάντα την μουσική. Επικεντρώθηκε για τα υπόλοιπα χρόνια στην μεγάλη του αγάπη, την ζωγραφική. Δεν επέτρεπε σε κανέναν να τον αποκαλεί ‘’Syd’’ και οποιαδήποτε αναφορά στο μουσικό παρελθόν του τον αναστάτωνε. Έζησε ήσυχα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, φροντίζοντας τον κήπο του και δημιουργώντας πίνακες στο υπόγειο του που μετέπειτα αρκετούς τους έκαψε η ξαναζωγράφισε από πάνω. Πέθανε σε ηλικία 60 ετών το καλοκαίρι του 2006 από καρκίνο.

Ένα τεράστιο «αν» θα βασανίζει αιώνια τους θαυμαστές του που πραγματικά δημιουργούν ένα έντονο και απλωμένο σε όλο τον κόσμο ‘’cult following’’γύρω από τον μύθο του. Αυτό το ‘’αν’’ θα πλανάται εσαεί πάνω από το όνομα του ως μια από τις μεγαλύτερες απώλειες στην ροκ μουσική. Πώς θα εξελισσόταν αν συνέχιζε; Τι άλλο θα είχαν καταφέρει οι Φλοϋντ σαν 5μελής μπάντα; Που θα έφτανε το τρελοκάραβο Barret; Σε ποιο λιμάνι θα άραζε και πόσα ακόμα διαμάντια θα κουβαλούσε μαζί του;

Δε θα μάθουμε ποτέ. Το σίγουρο και αυτό που ξέρουμε είναι πως υπήρξε σημαδούρα για ένα ολόκληρο μουσικό ρεύμα και εμπνευστής για αμέτρητους μετέπειτα καλλιτέχνες. Λαμβάνει τον σεβασμό από άπαντες στο χώρο της μουσικής και αναφέρεται με χρυσά γράμματα ως ένας αληθινός ρομαντικός καλλιτέχνης που ζούσε μόνο για την μουσική του και τίποτα παρελκυόμενο. Αποφάσισε να αποσυρθεί σιωπηλά σε αντίθεση με το έτερο μεγάλο θύμα κάποια χρόνια μετά που αηδιασμένος από το κατεστημένο αποφάσισε να βάλει τέλος. Είμαι σίγουρος πως τον καλωσόρισε πρώτος εκεί που είναι όλοι αυτοί μαζεμένοι, ο Jimi , o John, η Janis, ο Jim, στον Όλυμπο της ροκ μουσικής

«Come as you are, you crazy diamond»

OTAN ΔΑΚΡΥΣΑΝ ΟΙ PINK FLOYD

Ήταν Ιούνιος του 1975 όταν τα μέλη των Pink Floyd βρίσκονταν στα ιστορικά στούντιο ‘’Abbey Road’’ για τις ηχογραφήσεις του album ‘’Wish You Were Here’’. Για εκείνον τον δίσκο το πέπλο της πίεσης ήταν βαρύτερο από ποτέ. Καθώς η τελευταία τους δουλειά το ‘’Dark Side Of The Moon’’ ξεπέρασε τα πιο τρέλα τους όνειρα με τέτοια επιτυχία που τους μετέτρεψε εν μία νυκτί σε παγκόσμιους rock stars. Έτσι λοιπόν για να παραμείνουν τέτοιοι και να ικανοποιήσουν και τις δικές τους φιλοδοξίες έπρεπε να δημιουργήσουν κάτι ανάλογο αν όχι σπουδαιότερο.

Ο πλέον στιχουργικός ηγέτης της μπάντας Roger Waters όπως και στους υπόλοιπους δίσκους παίρνει τα εύσημα για την θεματική ιδέα και στόχευση του δίσκου.

Εδώ αποφασίζει η κεντρική ιδέα του άλμπουμ να είναι γύρω από την ‘’απώλεια’’ με πινελιές τα ‘’Have a Cigar’’ & ‘’Welcome to The Machine’’ που εκφράζουν δριμύ κατηγορώ στη μουσική βιομηχανία και την καταπίεση της στους μουσικούς. Αμφότερα τα θεματικά επίκεντρα εστιάζουν στην απομόνωση και την εσωτερική διαφυγή και βασίζονται στον ξεπεσμένο ηγέτη τους Barrett, που μάταια είχαν αποπέμψει λίγα χρόνια νωρίτερα. Μια προσπάθεια εξιλέωσης για τις ενοχές που, όπως δηλώνει ο drummer Nick Mason, ένιωθαν για την απότομη αποκοπή του Syd από την μπάντα. Είχαν να τον δουν 7 ολόκληρα χρόνια.

Την πέμπτη μέρα του Ιουνίου το συγκρότημα βρίσκεται σε διαδικασία ηχογράφησης και μίξης του επικού ‘’Shine On You Crazy Diamond’’, όταν ένας άγνωστος επισκέπτης κάνει την εμφάνιση του στα άδυτα του Abbey Road και αρχίζει να περιπλανιέται στο στούντιο. Ψηλός με αρκετά περιττά κιλά, δίχως μαλλιά και με ξυρισμένα φρύδια κρατούσε μια πλαστική σακούλα όσο το κενό του ανέκφραστο βλέμμα γέμισε με απορίες τα μέλη της μπάντας. Κανένας τους δεν ρώτησε ποιος ήταν αυτός ο τύπος και τι έκανε μέσα στο στούντιο, θεώρησαν πως ήταν απλώς ένας τεχνικός. Ο Richard Wright αγνόησε την παρουσία του πιστεύοντας πως απλά είναι κάποιος γνωστός του Waters.

Μετά από 45 ολόκληρα λεπτά χωρίς κανένας να είχε δώσει ιδιαίτερη σημασία, ο περίεργος άγνωστος πλησίασε το booth μίξης και με μια οδοντόβουρτσα στα χέρια προσπαθούσε να βουρτσίσει τα δόντια του κρατώντας την σταθερή όσο χοροπήδαγε στεκούμενος.

Ο David Gilmour γυρίζει και απευθύνεται στον Nick Mason και τον ρωτάει:

«Τον αναγνωρίζεις;»

Ο Mason κουνάει το κεφάλι αρνητικά και απλά ανασηκώνει τους ώμους του αμήχανα προτού ο Gilmour λύσει την απορία όλων

«Αυτός είναι, είναι ο Syd»

Tην ίδια στιγμή ο Richard Wright ξαναμπαίνει στο στούντιο και αντικρίζει τους Waters και Gilmour σε κατάσταση σοκ πνιγμένους στα δάκρυα τους μη μπορώντας να τα συγκρατήσουν μπροστά στην θεά της παρηκμασμένης κι αγνώριστης εικόνας του πάλαι ποτέ χαρισματικού ηγέτη και παιδικού φίλου τους.

Δεν είχε μείνει τίποτα από εκείνον τον ταλαντούχο και γοητευτικό νέο που το ψυχεδελικό του όραμα λειτούργησε σαν ο σπινθήρας που εκτόξευσε την μπάντα σε τροχιά επιτυχίας δίχως γυρισμό.

Την ίδια ημέρα μετά τις ηχογραφήσεις θα λάμβανε χώρα η τελετή γάμου του David Gilmour, ο Μπάρετ παραβρέθηκε διακριτικά. Όμως χωρίς να το αντιληφθεί κανένας αποχώρησε πριν την ολοκλήρωση του μυστηρίου. Ήταν η τελευταία φορά που τον αντίκρισαν οι Pink Floyd μέχρι και τον θάνατο του 2006.

Ο Nick Mason λίγα χρόνια μετά το συμβάν δηλώνει πως: «Όταν σκέφτομαι το περιστατικό, μπορώ ακόμα να δω τα μάτια του, αλλά όλα τα υπόλοιπα ήταν διαφορετικά». O Wright όντας φίλος αλλά και μεγάλος θαυμαστής του Barrett παραδέχεται πως ξέσπασε και εκείνος σε λυγμούς ιδίως στην σκέψη της απίστευτης σύμπτωσης να κάνει την εμφάνιση του απροειδοποίητα, 7 χρόνια μετά, κατά την διάρκεια του συγκεκριμένου κομματιού. Το ‘’Shine on You crazy Diamond’’ είναι μια ωδή στο πνεύμα και την προσωπικότητα του και είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στον Syd.

Κάρμα; Μοίρα; ή τυχαία σύμπτωση; Ο,τι και να ήταν η συγκυρία αυτή τράνταξε τους Pink Floyd όσο τίποτε άλλο στην πλούσια ιστορία τους. Οι στίχοι είχαν ήδη γραφτεί αλλά το γεγονός φόρτισε τόσο τα μέλη που η θλίψη και το σοκ τροφοδότησε την ορχηστρική τους εκτέλεση σε μεγάλο βαθμό. Ο Richard Wright προς το κλείσιμο του τελευταίου μέρους του κομματιού παίζει πίσω από το σαξόφωνο το ρεφρέν από το ‘’See Emily Play’’ την πρώτη μεγάλη επιτυχία τους γραμμένη από τον Barrett. Το εν λόγω κομμάτι αναφέρεται επίσης και στους στίχους του ‘’Wish You Were Here’’. Στο οποίο ο Waters δίνει ένα ευρύ νόημα στο θέμα απώλειας του κομματιού αρνούμενος πως το ‘’Wish You Were Here’’ ήταν αποκλειστικά για τον Syd, o Gilmour όμως παραδέχεται πως: «Δεν μπορώ να το τραγουδήσω χωρίς να σκέφτομαι τον Syd».

Mick Rock, ο φωτογράφος των ροκ σταρ για τον Syd: «Ο Syd ήταν περισσότερο τζαζ μουσικός, αυτοσχεδιαστής, δεν ήθελε να είναι πάνω στη σκηνή. Ήθελε τον ρόλο αλλά όχι εκείνον του ποπ-σταρ… σκεφτόταν σαν ζωγράφος και όχι σαν μουσικός».