Η grunge σκότωσε το rock n’ roll τελικά;
Καταρχάς ας αποσαφηνίσουμε το τι είναι το grunge είδος. Nirvana, Pearl Jam, Soundgarden & Alice in Chains είναι τα δημοφιλέστερα ονόματα του είδους.
Στα μέσα, με τέλη της δεκαετίας του ’80 μεσουρανούσαν παράλληλα η ντίσκο, η glam rock/pop metal σε συνάρτηση με τη γέννηση της thrash Metal (Metallica, Megadeth, Slayer) και την εδραίωση της χιπ χοπ κουλτούρας, με την μουσική της προέκταση το Rap, στο μουσικό στερέωμα.
Καπού όμως στα περίχωρα της Ουάσιγκτον και πιο συγκεκριμένα στο Seattle, το πράγμα ήταν αλλιώς η μουσική σκηνή της περιοχής ήταν αποκομμένη απ’ολα τα προαναφερθέντα trends και αναζητούσε κάτι διαφορετικό, μια δική της φωνή μη προερχόμενη από το ΜΤV που είχε αλλάξει τα πάντα (προς το χειρότερο; σε άλλο άρθρο αυτό) στην βιομηχανία.
Η πόλη ήταν εργατικής βάσης, φτωχή, ζούσε στον δικό της κόσμο και δεν υπήρχε μόδα· όλη αυτή η έλλειψη γκλαμουριάς και η μποέμ φάση εμφυτεύτηκε και στις μουσικές των συγκροτημάτων που αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα υβριδικό στιλ απόλυτα δικό τους.
Το στιλ αυτό ήταν ένα πάντρεμα επιρροών που προήλθαν από την punk-rock, την πρώιμη heavy metal και την alternative rock των 80’ς. Συναντάμε βαριά παραμορφωμένους και υποτονισμενους ήχους κιθάρας, καθόλου πλήκτρα, βαριές μπασογραμμές και ένα γενικότερο βαθύ ήχο. Ειδικότερα στις πρώιμες παραγωγές γκρανζ δίσκων δεν υπήρχε μεγάλο budget και οι ηχογραφήσεις γινόντουσαν με πενιχρά μέσα και η ποιότητα του ήχου χαρακτηριζόταν από χαμηλές συχνότητες ανταπόκρισης, θορύβους και βαθύ δυνατό ήχο. Ακούγεται αρνητικό άλλα ήταν εν μέρη επιτηδευμένο και έτσι γεννήθηκε το ύφος του είδους, καθόλου τυχαία και σε ακριβής αντιστοιχία με την υποκουλτουριστικη ζωή στο Seattle.
Η μεγάλη γροθιά στο κατεστημένο της μουσικής βιομηχανίας όμως ήταν το στιχουργικό ύφος και τα θέματα των τραγουδιών που σε σύγκριση με την πλειονότητα των τραγουδιών της mainstream rock των 80’ς τα κάνει να φαίνονται παιδικό πάρτι αποκριάς· καθώς όσο τα 80ς αναφερόντουσαν στη φιλοσοφία sex, drugs n rock n roll, τα στιχουργικά δημιουργήματα της γκρανζ ως επί το πλείστων χαρακτηρίζονται από εσωστρέφεια, μελαγχολία, ρεαλισμό και σχεδόν νιχιλιστικές τάσεις. Στο σύνολο ένα σκοτεινό ύφος που περιέχει συχνά έντονη κοινωνική κριτική και αντισυμβατική νοοτροπία.
Εξέχουν επίσης τα πολιτικά μηνύματα, όσο για τα τραγούδια αγάπης, όσα υπήρχαν, ήταν για αποτυχία και μιζέρια. Ο ροκ σταρ ουσιαστικά δεν είναι σταρ ή τουλάχιστον δεν αποσκοπούσε σε αυτό, όπως ο Κερτ Κομπέιν που λίγο πολύ είναι γνωστό ότι μισούσε την επιτυχία του και τον βάραινε συναισθηματικά τραβώντας από μέσα του όλη την απόλαυση που έβρισκε στον να παίζει και να δημιουργεί μουσική.
Ο Έντι Βεντερ των Περλ Τζαμ είναι πολύ δημοφιλής άλλα είναι εμφανές το χαμηλό προφίλ του και η γενικότερη αδιάφορη στάση του στα θέματα προβολής· ούτε φανταχτερά ντυσίματα ούτε χορευτικά. Κατατάσσεται αναμφίβολα ως η κορυφαία φωνή του είδους σε αντίθεση με αρκετούς γκρανζερ frontmen που δεν τραγουδάνε αλλά ερμηνεύουν.
‘’Best two rock voices I’ve heard in a last few years both have been from grunge bands: it’s Eddie Vedder and the other one is Chris Cornell from Soundgarden.’’ Bruce Dickinson
Ο ήχος του Σιατλ, όπως συχνά αποκαλείται η γκρανζ, κατηγορείται από τους old school ροκάδες ότι παραμέλησε την κορωνίδα του ροκ, το καθαριστικό βιρτουόζικο σόλο.
Το νόμισμα έχει δύο όψεις. Στην πρώτη δεν το βγάζουν απ’ το μυαλό τους, υπάρχει πράγματι μεγάλη διάφορα στην έμφαση που είχαν τα σόλα ειδικότερα στα 80’ς (αναφερόμαστε σε αυτά γιατί το grunge γεννήθηκε σαν ”απάντηση” στην λαμπερή ροκ της εποχής) με αυτά στην πλειονότητα ιδίως των πρώιμων grunge.
Φυσικά και θα συναντήσεις σόλα, άλλα δεν είναι τόσο flashy και δεν έχουν σαν αυτοσκοπό να δείξει ο κιθαρίστας τις τεχνικές αρετές του, είναι απλώς ένα ξέσπασμα μέσα στο κομμάτι σαν συμπλήρωμα της δομής, πολλές φορές δεν διαρκούσε πολύ και άλλες δεν υπήρχε καν, δεν οδηγούνταν το κομμάτι σε σόλο κορύφωση γιατί απλώς δεν είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντίθεση με την γενικότερη ανάγκη έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων σε στίχους και ύφος.
‘’Grunge is a hippied romantic version of punk.’’ Marc Jacobs
Αν κοιτάξουμε στην ιστορία της ροκ αλλά και πιο σφαιρικά όλης της μουσικής από τα πρώτα ακόμα χρόνια που άρχισε να μαγνητογραφείται και να εμπορευματοποιείται, πάντοτε υπήρχε μια γενιά που η νεολαία της έκανε επανάσταση και σήμανε την εξέλιξη.
Η πρώτη πραγματικά μεγάλη και σημαντικότερη για το είδος μας είναι φυσικά η ”Βρετανική Εισβολή” στις ΗΠΑ αρχές των 60’ς, η οποία κάλυψε σχεδόν όλο το φάσμα των τεχνών. Στο μουσικό μέρος της ήταν κυρίως οι Beatles, Stones & The Who που κατέκτησαν τα Αμερικάνικα τσαρτς και ραδιόφωνα και έφεραν μαζί τους νέους ήχους και ιδέες εδραιώνοντας την Rock στο θρόνο του βασιλιά της mainstream μουσικής.
Στις αρχές των 80’ς είχαμε μια νέα αλλαγή κατεύθυνσης στην εμπορική ροκ που σχεδόν κανέναν μεγάλο όνομα δεν έμεινε εκτός αυτής· σινθεσάιζερ, drum machines, και χρήση samples. Ο ηλεκτρονικός ήχος είχε αρχίσει να γεννιέται και φυσικά η ροκ δεν έμεινε απ’ έξω πρώτα αφομοίωσε τα συνθεσάιζερ που στα 80ς είχαν την τιμητική τους και στην πορεία γεννήθηκαν δεκάδες υποείδη εναλλακτικής ροκ με χρήση ηλεκτρονικών βοηθημάτων.
Στην ίδια εποχή, η σπουδαιότερη μουσική επανάσταση υπήρξε η γέννηση της χιπ χοπ κουλτούρας και με την προέκταση της την ραπ μουσική να κατακτάει σιγά σιγά τα τσαρτς και τον κόσμο (n.w.a, run dmc κ.α) , μέχρι τις αρχές των 90ς που η εξέλιξη του είδους αυτού έφερε τα πάνω κάτω στην δημοφιλή μουσική και την ξέρουμε όπως είναι σήμερα
Αρκετά κοντά στην φιλοσοφία της γκραζν υπήρξε το πανκ κίνημα (αρχές 70’ς) φυσικά και ήταν απ’ τις πιο δυναμικές αντισυμβατικές κραυγές της νεολαίας. Η αιτία που ωθούσε πάντοτε σε μια μουσική επανάσταση ήταν η ανάγκη να ξεχωρίσεις από το μουσικό κατεστημένο που επικρατεί γύρω σου, να αναμoρφώσεις τις επιρροές και την μουσική παιδεία που έχεις και να φτιάξεις κάτι ίσως όχι καινούριο άλλα διαφορετικό από τα πετυχημένα. Κάτι που δεν έχεις αυτοσκοπό να σε βάλει στα τσαρτς άλλα να εκφράσει τον θυμό σου, την αγανάκτηση κι όλα εκείνα τα συναισθήματα που επικρατούν σε ένα προβληματισμένο και σκεπτόμενο νιάτο.
‘’It’s like, what happened, I was always leading fashion, and then the grunge thing kind of came along. And because I’ve been so on top in the ’80s you know, I, you know, what can I do? Suddenly go grunge?’’ Billy Idol
Λαμβάνοντας υπόψιν τα τελευταία τότε ναι είναι δεδομένο πως εκείνη η περίοδος που ξεκίνησε από την αδιανόητη επιτυχία των δίσκων Nevermind (Nirvana) & Ten (Perl Jam) και συνεχίστηκε για 5-6 χρόνια ακόμα υπήρξε μια σπουδαία μουσική επανάσταση στον χώρο της ροκ.
Αναμόρφωσε ολοκληρωτικά τα πλάνα της μουσικής βιομηχανίας και ολόκληρο το σκεπτικό στόχευσης της εμπορικής στρατηγικής. Το καταλαβαίνει κανείς από το γεγονός πως ελάχιστα γκρουπς (εξαίρεση η Χεβι μεταλ και η κλασική ροκ) που ήταν στο πάνθεων στα 80ς συνέχισαν με επιτυχία και μετά τα μέσα 90’ς και οσοι το έκαναν, αλλάξαν ολοκληρωτικά τον ήχο τους αφήνοντας μια για πάντα στο παρελθόν το ποζερικο sex drugs n rock n roll attitude.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Bon Jovi (λόγω γενιάς) με τραγούδια/άλμπουμ όπως τα Keep the faith, These days και αργότερα το It’s my life. Αυτοί όπως και άλλοι αν δεν προσπαθούσαν να συμβιβαστούν με τα δεδομένα που πρώτη άλλαξε η γκρανζ θα είχαν μείνει μια για πάντα στην συνείδηση του κόσμου ως νοσταλγία. Αυτός είναι και ο λόγος που η δεκαετία του ‘90 βρήκε την ροκ μουσική να αποκτάει αμέτρητες προεκτάσεις κ είδη: nu-metal, punk-rock, post punk…
Μέσα σε αρκετά λιγότερο από δεκαετία μια αδιάφορη πόλη σαν το Σιατλ κατάφερε με μια ρίψη πέτρας να ταρακουνήσει τα λιμνάζοντα νερά της ροκ και από τότε τίποτε πια δεν είναι ίδιο. Το χαρντ ροκ φυσικά δεν πέθανε απλώς εκθρονίστηκε από τα τσαρτς και την εμπορικότητα.
Έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια και ακόμα δεν έχουμε γίνει μάρτυρες μιας νέας γενιάς που θα ρίξει κ αυτή την δικής της γροθιά στο κατεστημένο, πέρα από την επανάσταση που έφερε το ίντερνετ που όμως είναι απλώς στα θέματα μάρκετινγκ και εμπορικότητας.
